کد مطلب:43143 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز ششم تا هشتم خطبه صدوسيام كه درباره نياز شديد مخالفان ابوذر، به نظارت او ايراد شده، چيست؟

«فَما أَحوَجَهُمْ إلي ما مَنَعتَهُمْ، وَ ما أغناكَ عمّا مَنَعُوكَ، وَ سَتَعْلَمُ مَنِ الرَّابِحُ غداً و الْأَكْثَرُ حُسَّداً»
[چه بسيار است نياز آن قوم به جلوگيري تو از ناشايستههاي آنان، و چه بسيار است بينيازي تو از آنچه تو را از آن منع نمودهاند].
آنان چه بدانند و چه ندانند، چه بخواهند يا نخواهند نيازمند جلوگيري تو از نابكاريها و ناشايستگيهايي هستند كه با ارتكاب آنها از خط نوراني پيشواي الهي خود محمدبنعبدالله (ص) منحرف گشته و بار ديگر با چهره زشت جاهليت روياروي ميشوند و اگر ملاك احتياج را آگاهي به آن بدانيم، و بگوئيم: آن قسم از احتياجات بايد مورد اهميت قرار بگيرد، كه خود انسان آن را به عنوان احتياج بپذيرد. پاسخ اين مسئله روشنتر از آن است كه نيازي به بسط و تفصيل داشته باشد. همين مقدار توجه كافي است كه اگر اكثريت انسانها از احتياجات واقعي خود اطلاع داشتند و آنها را ميشناختند و در صدد رفع آنها بر ميآمدند، نه تنها دردهاي جانگداز بشري به طور بسيار چشمگير تقليل مييافت، بلكه تاريخ طبيعي ما انسانها مبدل به تاريخ انساني ميگشت.
هيج ترديدي نميتوان داشت در اينكه اطلاع حقيقي از موارد نيازمندي و بينيازي يكي از اساسيترين علامات موفقيت در زندگي است. اگر بشر ديروزي و گردانندگان جوامع ميدانستند كه احتياج انسانها به دين و اخلاق و بطور كلي به معنويات، يك تخيل بياساس نبوده و بلكه براي يك «حيات معقول» ضروري ميباشد، گرفتار آن همه نابسامانيهايي كه (فقط تخدير آنها را ميتواند بپوشاند) نميگشتند. اگر همواره جامعهشناسان بيغرض و پاكدل بدون مسامحه در كشف علل آن نابساماني تلاش ميكنند، ولي نميتوانند از عهده شناخت آن علل برآيند، معلول همين مسئله است كه ما مطرح كردهايم، يعني آنان آن اهميت شايسته را كه براي كشف نيازهاي اولي و ثانوي بشر لازم است از خود نشان نميدهند. در صورتيكه اين كشف براي تنظيم و اصلاح حيات ما از حياتيترين اهميت برخوردار است. وانگهي اين نكته را نبايد فراموش كنيم كه تنها كشف و دانستن نيازمنديها و بينيازيها هم كفايت نميكند، بلكه به هر وسيلهايست بايد به آن مردمي كه از دو پديده مزبور (نيازمنديها و بينيازيهاي خود) اطلاع دارند و اهميت آن را نميدانند، حياتي بودن تطبيق زندگي با آن دو پديده گوشزد شود و مقامات مديريت تا آنجا كه ميتوانند وسايل تنظيم حيات مردم جامعه را با توجه به آن دو پديده آماده بسازند. ناملائمات و ناگواريهايي كه بشر از بيتوجهي به مسئله نيازمنديها و بينيازيهاي خود متحمل ميشود و نميداند كه ريشههاي آنها از كجا سرچشمه ميگيرد، فراوانتر از آن است كه قابل شمارش باشد.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 23
آية الله محمدتقي جعفري